Ketojenik Diyet

Ketojenik diyet modeli alınan karbonhidrat miktarını sınırlayan, yüksek miktarda yağ tüketimini içeren beslenme modelidir. Ketojenik diyette karbonhidrat miktarı 50 gramı geçmemelidir. Karbonhidratı sınırlandırdığımız bu diyet modeli aslında 1920’lerden beri Epilepsi hastalarında epilepsi nöbetlerini azaltmak için ve kanser tedavisinde uygulanan bir beslenme tedavisidir.

Vücüdumuz temel enerji ihtiyacını karbonhidratlardan yani “glikoz”lardan karşılar. Sınırlı karbonhidrat tüketimi ile birkaç gün içerisinde glikoz rezervlerimiz yetersiz kalır. Vücut yakıt için glikoz kullanmayınca, alternatif bir enerji kaynağı arar; yağlar. Rezervlerimizin yetersiz kalması durumunda; karaciğerimiz yağ asitlerinin parçalanması ile keton üretir ve keton seviyeleri yükseldikçe vücudumuz “ketozis” adı verilen metabolik bir duruma girmiş olur. Bu metabolik olay vücudumuzun enerji sağlamak için çok fazla yağ yakmasına sebep olur. Yani aslında vücudumuz artık karbonhidratlar yerine yağlardan enerji sağlamaya başlar.

Ketojenik Diyet Türleri;

1. Standart Ketojenik Diyet: Çok düşük karbonhidrat, orta protein ve yüksek yağ oranına sahip olan türüdür. Genellikle enerjinin %75’i yağdan, %20’si proteinden ve sadece %5’i karbonhidrattan gelmektedir. En çok bilimsel araştırmaların yapıldığı türdür.
2. Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet: Bu diyet türü standart ketojenik türünden farklı olarak daha fazla protein miktarı içermektedir. Genellikle %60 oranında yağ, %35 oranında protein ve %5 oranında karbonhidratı içermelidir.
3. Hedefe Yönelik Ketojenik Diyet: Daha çok sporcuların uyguladığı ketojenik türüdür. Standart ketojenik diyetten farklı olarak kişinin spor yaptığı günler ek karbonhidrat verilir.
4. Döngüsel Ketojenik Diyet: Bu diyet türünde ise 5 gün boyunca ketojenik diyet uygulanır ve ardından 2 gün boyunca yüksek karbonhidrat içeren besinlerin tüketilebildiği diyet türüdür.

“Ketozise Girdiğinizi Nasıl Anlarsınız?”

Ketozisin en anlamlı ve bariz belirtisi iştah dengesidir yani açlığınızı hissetmemenizdir.  Diğer belirtiler ise; ağızda garip bir koku, tat hissiyatı, idrara sık çıkmak, kısa süreli yorgunluk şeklinde olabilir.

“Ketojenik diyet güvenli bir diyet modeli olarak kabul edilmektedir ancak bazen bazı bireylerde diyetin başlangıcında kısa süreli yanetkiler oluşabilir.”

Ketojenik diyet uygulamaya başlayan bireylerde vücudun bu diyete uyum sağlarkenki sürecinde bir takım yan etkiler görülebilir. Bu yan etkilerin bütününe ketogrip adı verilmektedir. Yan etkiler; baş ağrısı, güçsüzlük, yorgunluk, ağız kokusu, mide bulantısı, zihinsel işlevlerde zorlanma, uyku sorunları, azalmış egzersiz performansı şeklinde olabilir. Bireyde bu yanetkiler olursa yavaş yavaş karbonhidrat kesilebilir böylelikle vücut alışma dönemine girer. Aynı zamanda ketojenik diyet vücudunuzda mineral dengesizliği de yapabileceği için ek mineral takviyesi yapabilir, doktorunuza danışabilirsiniz.

Ketojenik diyetin faydaları

• İnsülin direncini kırmaya faydalı.
• Tip 2 diyabetten koruyucu.
• Kilo kaybını sağlıyor.
• Yağ yakımını arttırır.
• Tokluk süresini arttırır.
• Epilepsi hastalarında etkilidir.
• Kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürür.
• Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik hastalıkların semptomlarını azaltabilir ve bilişsel işlevlerini geliştirebilir.
• Polikistik Over Sendromunda önemli rol oynayan insülin seviyelerini düşürür.
• Akneleri iyileştirir.
• Kalp hastalıkları; HDL kolesterol seviyesini arttırır, kalp krizi ve inme risk faktörlerini azaltır.
• Enerjiyi arttırır ve zihinsel performans sağlar.

Uzun süreli ketojenik diyet uygulanmasının zararları

• Sıvı-elektrolit bozukluğuna sebep olur.
• Sürdürülebilir değil.
• Kan-damar hastalıkları riskini yükseltir.
• Böbrek hastalıkları, safra kesesi, böbrek taşı oluşumuna sebep olur.
• Vitamin, mineral eksikliğine sebep olur.
• En çok magnezyum, potasyum, kalsiyum eksiklikleri görüleceğinden; kemik erimesi, kalp ritmi bozuklukları, tansiyon, gut gibi hastalıkların riski artar.
• Konstipasyon oluşabilir.
• Çocuklarda büyümede yavaşlamaya neden olabilir.

Ketojenik diyet kimlere uygulanamaz?

• Hipoglisemisi olanlara
• Böbrek hastaları olanlara
• Kolesterolü yüksek olan bireylere

Kimler faydalanabilir?

• Kilo kontrolü veya kilo kaybı isteyen bireyler
• İnsülin direnci ve/veya tiroidi ve/veya menopoza girmiş olan çok diyet yapıp bırakmış kilo direnci olan bireyler
• Antiaging özelliği isteyen bireyler
• Karbonhidrat metabolizması hastalığı olan bireyler
• Dirençli epilepsi hastaları
• Nörodejeneratif hastalıkları olan bireyler

“Diyabet hastaları için henüz bu diyet modelini önermek için yeterli kanıt yoktur.”

Ketojenik diyetin insülin duyarlılığını arttırıyor ve kan şekeri seviyelerinin dengede kalmasını sağlıyor. Ancak ketojenik diyet modelini diyabetli hastalara önermek için yeterli kanıt yoktur.

Ketojenik Diyette Hangi Besinler Sınırlandırılmalıdır?

Ketojenik diyette tüketilen besinlerin günlük karbonhidrat miktarı 50 gramı geçmemelidir. Özellikle karbonhidrat miktarı çok yüksek besinler sınırlandırılmalı ve mümkünse tüketilmemelidir.

İçeriği yüksek karbonhidrat miktarına sahip besinler sınırlandırılır. Bu besinler;

• Tahıllar veya nişastalar; pirinç, makarna gibi buğday bazlı besinler
• Şekerli yiyecek ve içecekler; meyveli soda, meyveli kefir, enerji içecekleri,gazoz, fanta, meyve suyu, dondurma, kek vb.
• Alkol; karbonhidrat içeriği nedeniyle sizi ketozisten çıkarabilir.
• Baklagiller ve fasulye; bezelye, nohur, mercimek vb.
• Kök sebzeler; patates, havuç, tatlı patates vb.
• Sağlıksız yağlar; işlenmiş bitkisel yağlar vb.
• Hazır soslar
• Meyveler; uzun süreli ketojenik diyet uygulayanlar için 1 porsiyon eklenebiliyor 100-150 gram kadar veya kısa süreli yapanlarda ise çilek gibi taneli meyvelerden çok küçük porsiyon olarak verilebilir. Onun dışında tüm meyveler yasak
• Şekersiz diyet besinler

Ketojenik Diyette Serbest Besinler

• Düşük karbonhidratlı sebzeler; yeşil yapraklı sebzeler, soğan, domates, biber gibi düşük karbonhidrat içeren sebzeler.
• Et, tavuk eti, balık, hindi eti, yumurta; özellikle omega-3 içeriğinden zengin olan balıklar tercih edilmelidir bunlar; alabalık, somon, uskumru, ton balığı, hamsi vb.
• Kuruyemiş ve tohumlar; fındık, badem, ay çekirdeği vb.
• Avokado
• Sağlıklı yağlar; zeytinyağı, hindistancevizi yağı vb.
• Peynir; beyaz peynir, kaşar peyniri, keçi peyniri vb.
• Çeşniler; tuz, karabiber gibi baharatlar tüketilebilir.

“ Ketojenik Diyette Ara Öğün olarak neler tüketebilirim? “

• %90 oranında bitter çikolata
• Bir avuç kuruyemiş
• Çilek ve krema
• Düşük karbonhidratlı süt
• Peynir türleri
• 1-2 adet haşlanmış yumurta
• Yağlı et veya balık
• Zeytin
• Badem sütü ve kakao tozu ile hazırlanmış milkshake veya smoothieler
• Kereviz